یکشنبه بیست و دوم مهر ۱۳۸۶ | 11:37 | واسازی -
بيست‌ودوم مهرماه ( 14 اکتبر ) صدويکمين سال‌روز تولد هانا آرنت - فيلسوف سياسى معاصر آلمانى - است. هانا آرنت (1906-75) يکى از برجسته‌ترين متفکران سياسى قرن بيستم بود. آرنت متفکرى بسيار مبتکر و خلاق بود که خدمت‌هاى بزرگى به فلسفه سياسى کرد و بينش‌هاى عميقى را درباره ماهيت و ساختار و نقش حيات سياسى به ارمغان آورد. واژگانى کاملاً بديع ابداع کرد. ابعادى از تجربه سياسى را مورد پژوهش قرار داد، که تا آن زمان مغفول مانده بودند و جنبه‌هاى فريبنده و خطرناک مدرنيته را نمايان ساخت. پرسش‌هاى جديد به ميان آورد و شيوه‌هاى نوين براى پاسخ گفتن به پرسش‌هاى قديم عرضه داشت و نشان داد که فلسفه سياسى سيستماتيک لازم نيست، نظامى پرعرض و طول به وجود آورد، و از اين راه سنت فلسفه‌ى سياسى را در روزگار افول، زنده نگه داشت. هانا آرنت در سال 1906 ميلادى در آلمان و در خانواده‌اى يهودى به دنيا آمد. در 16سالگى در دانشگاه برلين در زمينه‌ى زبان‌هاى يونانى و لاتين و الهيات مسيحي، آغاز به تحصيل کرد. در 1924 در دانشگاه ماربورگ، شاگرد مارتين هايدگر در فلسفه شد. آرنت 18 سال داشت و هايدگر 35 سال و در همان ايام رابطه‌اى عاشقانه ميان استاد و شاگرد به وجود آمد، که گرچه چندان به درازا نکشيد، بعدها موضوع بحث‌هاى فراوان شد. سپس آرنت به هايدلبرگ رفت تا زيردست ديگر فيلسوف آلماني، کارل ياسپرس درس بخواند و در آن‌جا رساله‌ى خود را درباره مفهوم عشق در آگوستينوس قديس به راهنمايى ياسپرس نوشت. پس از به قدرت رسيدن نازى‌ها، آرنت در 1933 به مدت کوتاهى زندانى شد؛ ولى بعد به فرانسه گريخت و هفت سال بعد با پناهنده يهودى ديگرى به نام هاينريش بلوشر ازدواج کرد. سال بعد، زن و شوهر به آمريکا گريختند و در نيويورک مقيم شدند. در آن شهر، آرنت مشغول نويسندگى و کارهاى فرهنگى شد و نخستين کتاب مهم سياسى خود، ريشه‌هاى توتاليتاريسم را نوشت و در سال‌هاى بعد نيز در دانشگاه‌هاى مختلف آمريکا، از جمله در برکلى و شيکاگو و نيويورک، در سمت استادى به تدريس و پژوهش و نويسندگى ادامه داد. آثار مهم آرنت، همه محصول سال‌هاى اقامت او در آمريکا هستند. آخرين اثرش حيات ذهن قرار بود در سه جلد منتشر شود، که آرنت فقط به نوشتن جلدهاى اول و دوم موفق شد و جلد سوم با مرگ او در 1976 هرگز به نگارش درنيامد. عنوان‌هاى اين سه جلد؛ جلد اول: انديشه، جلد دوم: اراده و جلد سوم (نوشته نشد): داورى هستند. نوشته‌هاى آرنت بحث‌هايى درباره‌ى موضوعات متنوعى هستند مانند: توتاليتاريسم، انقلاب، آزادي، قوه تفکر، نيروى داورى و تايخ انديشه‌ى سياسي. استدلال‌هاى او غالباً پرطول و تفصيل و شامل گريزهاى فراوان به موضوعات جانبى و استناد به متفکران گوناگون مانند هايدگر، ارسطو، کانت، نيچه، ياسپرس، سارتر، فانون و حتا معاصران در جنبش‌هاى دانشجويى هستند. برخى آثار هانا آرنت عبارت‌اند از: ريشه‌هاى توتاليتاريسم (1951)، وضع بشرى (1958)، ميان گذشته و آينده (1961)، درباره انقلاب (1963)، انسان‌ها در اعصار تاريک (1968)، درباره خشونت (1970) و بحران‌هاى جمهورى (1972).